การท่องเที่ยวเชิงเกษตร หลังสถานการณ์โควิด มีคนถามผม เรื่องการท่องเที่ยวเชิงเกษตร ภายใต้สถานการณ์โควิด ว่าการท่องเที่ยวเชิงเกษตร ยังอยู่ในช่วงเวลาที่น่าทำอยู่หรือเปล่า ?

การทำการท่องเที่ยว ไม่ว่าจะอยู่ในช่วงเวลาใด ก็จะต้องปรับตัวตามสภาพสังคม สิ่งแวดล้อมและปัจจัยอื่นๆเสมอ เราผ่านยุคที่เรียกว่า “ปลาใหญ่กินปลาเล็ก” จนเข้าสู่ยุคปัจจุบัน “ปลาเร็วกินปลาช้า” และกำลังจะเข้าสู่ยุค “ไม่มีปลาให้กิน” (ปลาที่เคยกินปลาด้วยกันอาจจะต้องเปลี่ยนไปกินอย่างอื่นแทน)

มีธุรกิจใหญ่ๆ มากมายที่ล้มละลายไปต่อไม่ไหวเนื่องจาก อยากได้สิ่งใหม่ๆ แต่ยังใช้วิธีการเดิม เมื่อการปรับเปลี่ยนกลายเป็นคำเดียวกับคำว่าจุดยืน จึงต้องกลับมาคิดกันใหม่ กับแนวทางหลากหลายทฤษฎีที่เคยยึดถือ ว่าวันนี้ยังจะใช้ได้กับสถานการณ์ปัจจุบันหรือเปล่า เมื่อการท่องเที่ยว กลายเป็นความเสี่ยง

ในนาทีที่มีการระบาดของ covid 19 ทางรอดด้านการท่องเที่ยว จึงเป็นการปรับเปลี่ยน ใน Concept ที่ว่า ‘อยู่ห่างกันสักนิด’ ซึ่งเป็นเรื่องตรงกันข้ามกับ ปัจจัยบวกด้านการท่องเที่ยว Social distance ถูกหยิบยกนำมาพูดมากที่สุด เพื่อลดการแพร่ระบาด

ต่อไปเรื่องของที่ว่าง…..จะเป็นสิ่งสำคัญ สำหรับการท่องเที่ยว พูดถึงที่ว่าง…..ด้านการท่องเที่ยวก็นึกถึงการท่องเที่ยวที่ไม่แออัด อากาศดีๆ ไม่มีPM 2.5 มีอาหารออแกนิคที่ปลอดภัย ใกล้ชิดธรรมชาติ ห่างไกลโควิด หนึ่งในตัวเลือกที่ดี คงไม่พ้นการท่องเที่ยวเชิงเกษตร เมื่อความเข้มของพื้นที่สีแดงจางลง การท่องเที่ยวเชิงเกษตรจะเข้ามาเป็นตัวเลือกลำดับต้นๆ ในการท่องเที่ยว อยู่ที่ว่าเราจะนำเสนอตัวเอง ให้เข้าไปอยู่ในใจนักท่องเที่ยว ได้มากขนาดไหน

การทำท่องเที่ยวเชิงเกษตร ภายใต้การรอคอยวัคซีน ที่จะเข้าถึงทุกคนในประเทศ อาจจะต้องใช้เวลาสักพัก คนทำท่องเที่ยวเชิงเกษตรอย่างเรา อาจจะต้องปรับเปลี่ยนพื้นที่ 60-80%ไว้สำหรับสร้างผลผลิตทางการเกษตร ‘เปลี่ยนพื้นที่ท่องเที่ยวเป็นแปลงเกษตร’ เมื่อการท่องเที่ยวกลับมา ก็’เปลี่ยนพื้นที่เกษตรให้เป็นแหล่งท่องเที่ยว’

ต่อไปการออกแบบพื้นที่การท่องเที่ยวเชิงเกษตร อาจจะต้องคำนึงถึงการปรับเปลี่ยนที่รวดเร็วตามสถานการณ์ รวมถึงบุคลากรในองค์กร ก็ต้องปรับตัวเช่นกัน ถ้าวันนี้มีลูกค้า ก็เปลี่ยนจากคนสวน มาเป็นวิทยากรนำชม วันไหนไม่มีลูกค้า ก็เปลี่ยนจากวิทยากรนำชม มาเป็นเกษตรกรเต็มตัว เพื่อสร้างผลผลิตทางการเกษตร สร้างรายได้ให้กับพื้นที่ของเรา ปรับตัวให้เร็วเหมือนกับกิ้งก่าที่เปลี่ยนสี

เค้าว่ากันว่าสัตว์โลกปรับตัวได้ดีกว่ามนุษย์ เข้าใจธรรมชาติมากกว่า มนุษย์กลับค้นหาทุกวิธีเพื่อจะเอาชนะธรรมชาติ พูดถึงเรื่องการปรับตัวก็คิดถึง ทฤษฎีหมีจำศีล อาจนำมาปรับใช้ได้ในช่วง covid นี้

หมีเกือบทุกสายพันธุ์จำศีลในหน้าหนาว ไม่กิน ไม่ดื่ม ไม่ปัสสาวะ นอนหลับเพียงอย่างเดียวเพื่อรอการมาของฤดูใบไม้ผลิ ธรรมชาติสอนให้รู้ว่า เหนื่อยเปล่าที่จะออกไปล่าเหยื่อในฤดูหนาว การเก็บหอมรอมริบ ในช่วงที่การท่องเที่ยว ยังเดินไปข้างหน้า สู้สุดตัวเมื่อมีนาทีทอง ปรับตัวอย่างรวดเร็ว ประหยัด ในช่วงที่การท่องเที่ยวไม่เป็นใจ นับตั้งแต่วันนี้ถ้าใครตั้งความหมายของคำว่า covid 19 คือเรื่องธรรมชาติ ทฤษฎีหมีจำศีล อาจเป็นทางรอดทางหนึ่งของธุรกิจ เมื่อเราเจอ covid รอบแรก ทุกคนไม่คิดว่าการท่องเที่ยวจะกลับมาอีกครั้ง

ผมได้อัดคลิปสอนในคอร์สออนไลน์และพูดไว้ว่าหลังโควิด การท่องเที่ยวเชิงเกษตร จะยังไปได้ มีคนทักผมเข้ามาในInbox ว่าจะเป็นอย่างนั้นได้อย่างไร ผมตอบไปว่าการท่องเที่ยวมันกลายเป็นส่วนหนึ่งของการใช้ชีวิตของมนุษย์ การท่องเที่ยว มันเป็นประสบการณ์ ที่ได้สัมผัสของจริงๆ มันไม่สามารถย้ายไปสู่แพลตฟอร์มอื่นๆ นอกจากได้สัมผัสประสบการณ์ตรง

การท่องเที่ยวเชิงเกษตร อาจไม่ได้พึ่งพา นักท่องเที่ยวที่มาจากต่างชาติสักเท่าไหร่ (ยกเว้นในบางพื้นที่) ส่วนใหญ่เป็นการท่องเที่ยวของคนไทยด้วยกันเอง ภายในประเทศ นักท่องเที่ยวคนไทยที่ชอบเที่ยวต่างประเทศ ก็เปลี่ยนมาท่องเที่ยวในประเทศมากขึ้น นี่คือโอกาสอีก 1 อย่าง หลัง covid ที่ผ่านมา นักท่องเที่ยวที่นอนเก็บกดอยู่บ้าน ออกมาท่องเที่ยว พร้อมกับแนวคิดที่ว่า รีบเที่ยวก่อน เดี๋ยว covid มาอีกรอบจะไม่ได้เที่ยว นี่แหละที่ผมเรียกว่าธรรมชาติของ’มนุษย์นักท่องเที่ยว

ขณะที่เราบ่นโอดครวญเรื่องการไม่มาของนักท่องเที่ยวในช่วงโควิด จงคิดว่าเมื่อ covid เบาบางเมื่อไหร่ เราจะทำอย่างไร ให้นักท่องเที่ยวที่พร้อมจะออกมาท่องเที่ยวจากความเก็บกด มาท่องเที่ยวที่เราให้มากที่สุด ไม่มีบทเรียน หรือข้อความใดๆ ที่จะบอกวิธีการเอาตัวรอด ในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง

ประสบการณ์ ความไม่ประมาท ข้อมูลความรู้ จะทำให้คุณ รู้ว่าจะเดินหน้าก่อนคนอื่น หรือถอยก่อนหนึ่งก้าว การทำเกษตร มันคือความยั่งยืน มันคือความมั่นคงทางอาหาร(เศรษฐกิจ) มันคือความมั่นคงทางสังคม มันคือความมั่นคงทางสิ่งแวดล้อม ถ้าคุณคิดว่าทฤษฎีความยั่งยืนนี้ถูกต้อง คุณก็กำลังเดินไปสู่ความมั่นคง ขอให้ทุกท่านมั่นคงและปรับตัวไปพร้อมๆกันในยุค covid 19

บทความโดย อ.วีรกฤตนุ์ ธาระเวทย์ (Wee live training)